Tối ưu chi phí giữa những thách thức lớn giúp doanh nghiệp thu lãi đậm

Đơn cử như CTCP Vĩnh Hoàn (VHC) - một doanh nghiệp (DN) hàng đầu về xuất khẩu cá tra, trong báo cáo tài chính quý 2/2025 được công bố vào thượng tuần tháng 8/2025, cho thấy lợi nhuận sau thuế gần 523 tỷ đồng, tăng 54% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức lợi nhuận cao nhất tính từ quý 2/2023 đến nay trong bối cảnh gặp nhiều thách thức lớn từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ đang ảnh hưởng nhất định đến xuất khẩu cá tra.

Giữ chi phí ở mức hợp lý

Lợi nhuận ròng của VHC tăng mạnh chủ yếu do sản lượng bán hàng tăng trong khi giá thành sản xuất giảm. Nếu tính chung nửa tháng đầu năm, nhờ giá vốn thấp và giảm chi phí đã giúp DN này thu lãi đậm với 734 tỷ đồng, tăng 39% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy là đã hoàn thành 73% mục tiêu lợi nhuận kịch bản cơ bản và 56% kịch bản cao trong năm nay.

Giảm chi phí nguyên vật liệu bằng cách tự chủ nguồn cung là một trong những cách giúp cho các DN cải thiện biên lợi nhuận.

Xét về mặt tối ưu chi phí để góp phần đạt lợi nhuận khả quan như vậy, thời gian qua VHC đã tự chủ vùng nuôi của mình, giảm phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài, để vừa giữ chi phí ở mức hợp lý và vừa kiểm soát chất lượng cá. Phía DN cũng đầu tư từ hệ thống quản lý ao nuôi thông minh đến dây chuyền sản xuất tối ưu, nhờ đó cắt giảm lãng phí và tăng hiệu suất.

Ngoài ra, có thể kể đến một DN thực phẩm nội địa khác là CTCP Nông nghiệp BAF Việt Nam (BAF) trong báo cáo tài chính quý 2/2025 mới công bố cho thấy lợi nhuận sau thuế đạt 195 tỷ đồng, cao gấp 5,6 lần so với cùng kỳ năm 2024. Đây cũng là mức lãi ròng theo quý cao nhất lịch sử hoạt động của công ty này.

Có được điều đó là nhờ BAF có được doanh thu tăng trưởng tốt với sản lượng heo bán ra đạt hơn 175.000 con trong quý 2/2025, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024, thu về gần 1.400 tỷ đồng doanh thu thuần. Để có được tăng trưởng doanh thu như vậy không là điều dễ dàng giữa bối cảnh ngành chăn nuôi đối mặt nhiều thách thức lớn (như cạnh tranh của các DN cùng ngành cũng đang mở rộng quy mô sản xuất, biến động giá nguyên liệu, vấn đề kiểm soát dịch bệnh, biến động giá cả, gánh nặng nợ vay…)

Đáng chú ý hơn, góp sức quan trọng cho mức lãi ròng đến từ việc BAF đã tăng khả năng tự cung ứng thức ăn chăn nuôi từ 2 nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi (với tổng công suất 460.000 tấn/năm). Từ đó giúp giảm giá vốn hàng bán đến 13%. Nhờ vậy, lợi nhuận gộp sau thuế trong nửa đầu năm nay đạt 343 tỷ đồng, tăng gấp 2,1 lần so với cùng kỳ năm 2024. 

Hoặc như CTCP Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công (TCM) mới công bố báo cáo tài chính quý 2/2025 với doanh thu thuần tăng nhẹ so với cùng kỳ năm 2024, đạt 873 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế đạt 82 tỷ đồng (tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái). Đây cũng là mức lãi theo quý cao nhất 11 quý trở lại đây của công ty này.

Có được điều đó cũng là nhờ phần nào vào việc TCM kéo giảm chi phí bán hàng (giảm 13% so với cùng kỳ năm 2024) lẫn chi phí quản lý DN (giảm đến 23%).

Hay như một trường hợp DN nội địa điển hình trong ngành bán lẻ là CTCP Đầu tư Thế Giới Di Động (MWG) vừa công bố báo cáo tài chính quý 2/2025 với mức lãi kỷ lục 1.648 tỷ đồng, tăng 41,3% so với cùng kỳ năm 2024. Nếu tính lũy kế 6 tháng đầu năm 2025 thì doanh thu của DN này đạt hơn 73.754 tỷ đồng (tăng 12,4% so với cùng kỳ năm 2024) và lợi nhuận sau thuế là 3.205 tỷ đồng (tăng 54,4% so với cùng kỳ năm 2024).

Không dễ dàng để đạt được tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận như vậy. Nhất là khi ngành bán lẻ đang đối mặt rủi ro hiện hữu từ tác động dây chuyền của chính sách thuế quan mới ở Mỹ khiến cho điều kiện sản xuất thu hẹp, niềm tin người tiêu dùng suy yếu và giá cả liên tục leo thang.

Theo nhận định mới nhất từ Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán Agribank (Agriseco), việc MWG có được kết quả kinh doanh tích cực là nhờ vào các mảng kinh doanh đều cải thiện doanh số, cũng như kiểm soát tốt chi phí và tối ưu vận hành.

Vừa cải thiện biên lợi nhuận vừa nâng sức cạnh tranh

Phía Agriseco cũng kỳ vọng trong 6 tháng cuối năm 2025, chi phí của MWG tiếp tục giảm đáng kể nhờ sự sụt giảm của chi phí khấu hao và chi phí thanh lý cửa hàng cũ. Trong đó, chi phí khấu hao sẽ giảm mạnh nhờ các cửa hàng cũ mở từ 5 năm bắt đầu hết khấu hao. Chi phí thanh lý cửa hàng cũ cũng sẽ giảm bởi giai đoạn tái cấu trúc đã hoàn thành từ năm 2024.

Nên nhắc thêm, trong quý 2/2025 vừa qua MWG đã cắt giảm thêm 1.353 nhân sự, đưa tổng số lao động về còn 61.779 người. Đây là phần tiếp theo trong xu hướng cắt giảm nhân sự kéo dài gần 3 năm qua của nhà bán lẻ này từ con số lập đỉnh từ quý 3/2022 với hơn 80.000 nhân viên.

Việc cắt giảm nhân sự được xem là một trong những biện pháp để kéo giảm chi phí nhằm cải thiện lợi nhuận ở một lĩnh vực có nhiều thách thức lớn như ngành bán lẻ. Và phía MWG đang chọn cách thức này, cũng như mạnh tay đóng cửa hoặc sáp nhập các điểm bán kém hiệu quả như một cách tối ưu chi phí.

Không chỉ với những DN nêu trên đang thu lãi đậm giữa nhiều thách thức nhờ tối ưu chi phí, theo dữ liệu thống kê mới cập nhật (tính đến ngày 4/8/2025) từ Wichart (chuyên về dữ liệu tài chính kinh tế) thì thị trường hiện có 1.091 DN công bố báo cáo tài chính quý 2/2025. Trong số này có khoảng 940 DN có lãi ròng (chiếm tỷ trọng 86%), đặc biệt có 156 đơn vị đã có lãi ròng trên trăm tỷ đồng (khoảng 14%).

Những con số như kể trên rất đáng khích lệ khi vừa cải thiện biên lợi nhuận vừa nâng cao sức cạnh tranh giữa nhiều thách thức lớn như hiện nay, từ biến động thuế quan cho đến biến động thương mại toàn cầu, các vấn đề về sức mua, niềm tin người tiêu dùng, biến động giá cả, tác động các chính sách mới, sức ép cạnh tranh gay gắt…

Và nếu như không tối ưu chi phí thì chắc chắn sẽ không có được nhiều DN hái “quả ngọt” về lợi nhuận như thế. Điều này được thể hiện qua các hành động cụ thể, chẳng hạn như việc giảm chi phí nguyên vật liệu bằng cách tự chủ nguồn cung, tìm kiếm các nhà cung cấp có giá cạnh tranh hơn, đàm phán giá tốt hơn, hoặc tìm kiếm các nguyên vật liệu thay thế phù hợp.

Việc tối ưu chi phí cũng là điều để các DN nhỏ và vừa tham khảo để cải thiện biên lợi nhuận và có đà tăng trưởng doanh thu tốt hơn trong thời gian tới. Như chia sẻ của bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc Khối Tư vấn Phát triển bền vững, Công ty MCG Management Consulting, kinh doanh là phải có lãi. Bởi vì nếu chỉ “thu đủ bù chi”, DN chỉ mới đủ dòng tiền vận hành. DN cần theo dõi chặt chẽ cơ cấu sản phẩm, chi phí, doanh thu để điều chỉnh kịp thời.

                                                                                 Thế Vinh