HTX tiếp cận mô hình kinh tế số, nâng cao năng lực cạnh tranh

Nếu trước đây, tư duy quản trị thủ công, phụ thuộc giấy tờ, thiếu liên kết và thiếu dữ liệu số là “điểm nghẽn” lớn nhất của nhiều HTX, thì nay, hiệu quả từ các chương trình đào tạo, tập huấn đúng và trúng về chuyển đổi số đang mở ra cánh cửa mới để HTX nâng cao năng lực sản xuất.

Công nghệ len vào cánh đồng, trang trại

Sự thay đổi về tư duy sản xuất theo hướng “số hóa” thể hiện rõ nét từ những mô hình tiên phong như HTX Dịch vụ Phát triển Nông nghiệp 19/5 (phường Vân Sơn, tỉnh Sơn La).

Thời gian qua, toàn bộ quy trình sản xuất của HTX Nông nghiệp 19/5 từ khâu gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch đều được giám sát bằng hệ thống camera đồng ruộng, dữ liệu sản xuất được gửi về máy chủ thông qua hình ảnh, mỗi sản phẩm đều được gắn tem mã vạch truy xuất nguồn gốc.

Không chỉ hiện đại hóa khâu sản xuất, HTX còn đầu tư dây chuyền chế biến tạo nên những sản phẩm OCOP đặc trưng như mận sấy mật ong, mận sấy gừng, rượu mận, rượu mơ…

Đồng thời, HTX Nông nghiệp 19/5 cũng đẩy mạnh thương mại số khi đưa hàng hóa lên sàn Postmart, Voso, Shopee…, giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh, từ đó đảm bảo mức doanh thu bình quân 6 – 7 tỷ đồng/năm.

Cũng ở Sơn La, sự chuyển mình trong tư duy số hóa của các HTX không dừng lại ở nông sản tươi hay chế biến. Trong sản xuất hữu cơ, HTX Dịch vụ nông nghiệp Quang Huy (xã Phù Yên) đã áp dụng nhật ký điện tử eGAP để quản lý toàn bộ dữ liệu canh tác trên 75 ha lúa liên kết.

Công cụ này giúp minh bạch quy trình sản xuất, chứng minh giảm phát thải và phục vụ hiệu quả kiểm định tiêu chuẩn hữu cơ. Nhờ hỗ trợ từ dự án của Đại sứ quán Ireland, năng suất lúa tăng 10 – 15%, chất lượng đạt tiêu chuẩn hữu cơ nội địa và đang hướng tới chứng nhận quốc tế như EU Organic, USDA Organic.

Những mô hình HTX điểm như trên cho thấy sự chủ động học tập, tiếp cận công nghệ số đang đem lại lợi ích rõ rệt và thiết thực cho HTX ở Sơn La. Hiện, toàn tỉnh đã có hơn 1.005 HTX, với khoảng 30.000 thành viên, trong đó ngày càng nhiều đơn vị áp dụng công nghệ số trong quản lý, điều hành, giới thiệu sản phẩm và thúc đẩy chuỗi giá trị.

Điểm tựa từ các khóa "đào tạo số"

Các nền tảng số giúp HTX giảm 15 – 20% chi phí sản xuất, tăng năng suất từ 15 – 28%, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường. Phong trào “học tập số – HTX số” càng trở nên mạnh mẽ khi Liên minh HTX tỉnh Sơn La đẩy nhanh các chương trình đào tạo, tập huấn, hội thảo về chuyển đổi số cho cán bộ HTX và cơ quan quản lý nhà nước.

Từ đầu năm, đã có 2.000 lượt học viên tham gia các lớp về quản trị số, kê khai thuế điện tử, kỹ năng quảng bá sản phẩm, kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý HTX. Liên minh HTX tỉnh còn phối hợp triển khai phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu HTX và phần mềm chuyển đổi số trị giá 4 tỷ đồng, công cụ giúp HTX cắt giảm thời gian báo cáo, lưu trữ dữ liệu minh bạch và quảng bá thương hiệu sản phẩm.

Những chương trình đào tạo đúng và trúng đang góp phần hình thành tư duy mới cho thành viên, người lao động HTX, biến việc ứng dụng công nghệ từ “nhiệm vụ phải làm” thành “nhu cầu tự thân” của HTX.

Đẩy mạnh đào tạo nâng cao trình độ nhân lực là chìa khóa đưa chuyển đổi số trở thành nền tảng để HTX bứt phá.

Không chỉ riêng ở Sơn la, vai trò “điểm tựa” từ các khóa đào tạo chuyển đổi số, ứng dụng phần mềm quản lý, thương mại điện tử trong HTX càng trở nên quan trọng trong bối cảnh Nghị quyết 57 nhấn mạnh yêu cầu bứt phá về khoa học – công nghệ và chuyển đổi số trong toàn bộ nền kinh tế.

Phong trào “học tập số – HTX số” không chỉ dừng ở các lớp học trực tiếp mà đang chuyển dịch mạnh sang môi trường trực tuyến. Minh chứng là, trong thời gian qua, không ít phụ nữ vùng cao, những người trước đây chưa từng tiếp cận internet, cũng có thể học kiến thức quản trị dữ liệu, kỹ năng kinh doanh, thậm chí kỹ năng livestream bán hàng chỉ với một chiếc điện thoại thông minh.

Từ đào tạo đến lực đẩy phát triển

Để đẩy mạnh lan tỏa số hóa vào khu vực kinh tế hợp tác, HTX, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam và các đối tác công nghệ đã mở nhiều khóa tập huấn trực tuyến theo chuyên đề như kiến thức chuyển đổi số cơ bản, cách đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, kỹ năng quản trị dữ liệu, vận hành phần mềm quản lý HTX...

Kết quả thực tế từ các khóa đào tạo, tập huấn chuyển đổi số, thương mại điện tử của Liên minh HTX Việt Nam và các đối tác cho thấy, học tập số không còn là hoạt động bị động mà đã trở thành nhu cầu tự thân của HTX muốn nâng cấp hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Điển hình như chương trình đào tạo kỹ năng livestream bán hàng do Viettel Post triển khai tại nhiều tỉnh miền núi phía Bắc. Từ chỗ lúng túng với smartphone, nhiều thành viên HTX đã tự tin mở điện thoại, đứng trước camera để giới thiệu sản phẩm.

Đơn cử, các phiên chợ truyền thống được “đưa lên mạng” qua các hashtag, trong đó nổi bật là dự án “Hành trình nông sản” tại Lai Châu với gần 30 triệu lượt xem trên TikTok chỉ trong vài tháng. Đây là bằng chứng rõ ràng rằng học tập số mang lại hiệu quả thật, giá trị thật.

Một ví dụ khác là trường hợp của chị Chảo Thị Yến, Giám đốc HTX Tri Thức, Bản Địa Goong (Lào Cai). Nhờ tham gia liên tục các lớp đào tạo số của Liên minh HTX Việt Nam, chị đã rèn luyện kỹ năng thuyết trình, dẫn livestream và tương tác với khách hàng.

Từ một phụ nữ Dao vốn quen với nương rẫy, chị trở thành “host livestream” chuyên nghiệp, giúp sản phẩm bản địa tiếp cận khách hàng trên khắp cả nước.

Có thể thấy, phong trào “học tập số – HTX số” chính là bước cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 57 và phong trào “Bình dân học vụ số”, đưa chuyển đổi số trở thành nền tảng để HTX bứt phá.

Khi dữ liệu được chuẩn hóa, khi người dân biết khai thác công nghệ, khi sản phẩm nông nghiệp được truy xuất nguồn gốc minh bạch và tiếp cận thị trường toàn cầu qua thương mại điện tử, thì kinh tế hợp tác, HTX chắc chắn sẽ có sức bật mới.

Từ sản xuất nhỏ lẻ, các HTX đang tiến tới mô hình kinh tế số vận hành theo chuỗi giá trị, giúp giảm chi phí, tăng năng suất, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tinh thần học tập số, chuyển đổi số đang trở thành động lực quan trọng đưa khu vực kinh tế hợp tác, HTX bước vào giai đoạn phát triển mới.

Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX các tỉnh thành, sự hỗ trợ của doanh nghiệp công nghệ và quyết tâm của chính các HTX, phong trào “học tập số – HTX số” không chỉ là xu thế nhất thời mà sẽ là nền tảng để nông sản Việt Nam vươn tầm quốc tế trong những năm tới.

Nam Phong