Việt Nam cần sẵn sàng cho vị thế ‘điểm đến’ của siêu trung tâm dữ liệu toàn cầu

AI đang len lỏi vào mọi công nghệ, trở thành một phần không thể thiếu trong tất cả các công nghệ. Làn sóng đó lan tỏa mạnh mẽ đến Việt Nam và các nước trong khu vực, mở ra những cơ hội chưa từng có. Trên toàn ASEAN, AI được kỳ vọng sẽ đóng góp thêm 10 - 18% vào tổng mức tăng trưởng GDP, tương đương khoảng 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Tại Việt Nam, theo báo cáo “Vietnam Artificial Intelligence Market Size & Forecast 2032” của Credence Research, thị trường AI sẽ tăng trưởng trung bình 15,8% mỗi năm, đạt quy mô 1,52 tỷ USD vào năm 2030, thậm chí có thể đóng góp tới 130 tỷ USD cho nền kinh tế Việt Nam vào năm 2040.

Trung tâm dữ liệu trở thành “nút thắt” mới

Dù mở ra những cơ hội chưa từng có, sự bùng nổ AI cũng đi kèm thách thức lớn về năng lượng và khả năng đáp ứng của cơ sở hạ tầng.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, dự báo đến năm 2028, AI có thể chiếm 15 - 20% tổng mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu - tăng đáng kể so với mức 8% vào năm 2023. Cùng lúc đó, mô hình xử lý dữ liệu đang chuyển dịch từ tập trung sang phân tán, với khoảng 50% tác vụ AI dự kiến sẽ được xử lý theo mô hình hybrid, tức là kết hợp giữa trung tâm dữ liệu và xử lý tại biên. Điều này dẫn đến nhu cầu tái thiết hạ tầng công nghệ để sẵn sàng cho AI.

Tại Hội nghị Đổi mới Sáng tạo 2025 chủ đề “Hạ tầng số sẵn sàng cho AI - Động lực tăng trưởng mới của Việt Nam” diễn ra tại Hà Nội chiều 17/9, các chuyên gia nhận định Việt Nam đang nổi lên như một “điểm đến” mới cho đầu tư trung tâm dữ liệu quy mô lớn.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Tổng Giám đốc bộ phận Năng lượng và Cơ sở hạ tầng, VinaCapital phân tích, những năm gần đây Singapore chiếm vị trí số một ở khu vực Đông Nam Á về trung tâm dữ liệu, tuy nhiên sau khi thị trường này hết dư địa về quỹ đất và năng lượng, một số nhà đầu tư quốc tế bắt đầu chuyển qua Malaysia, cụ thể là khu Johor Bahru. Tuy nhiên Malaysia không có đủ trữ lượng điện sạch để phục vụ các trung tâm dữ liệu xanh trong tương lai, trong khi đây là điều kiện bắt buộc của các hyperscaler (nhà cung cấp dịch vụ siêu quy mô).

“Do đó, Việt Nam trở thành điểm hot nhất đối với tất cả các nhà đầu tư quốc tế về siêu trung tâm dữ liệu. Thứ nhất, chúng ta có chi phí đất đai và nhân công dễ chịu hơn so với các nước khác. Thứ hai, chúng ta có trữ lượng điện sạch gần như là cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Hầu như tất cả nhà đầu tư về siêu trung tâm dữ liệu ở Mỹ và các nước xung quanh đều đang rất là muốn vào Việt Nam”, ông Hải cho biết.

Chuyên gia của VinaCapital cũng chỉ ra, theo quy luật quốc tế, một quốc gia chỉ cần đón được một hyperscaler đầu tiên thì sẽ được có 2 - 3 hyperscaler khác lựa chọn trong những năm tiếp theo.

“Tôi tin rằng Việt Nam trong 1 năm sắp tới chỉ cần kéo được một hyperscaler vào thì 3 năm nữa chúng ta sẽ thấy đủ mặt các ông lớn hyperscaler toàn cầu ở đây”, chuyên gia tiết lộ.

Cũng chung nhận định này, ông XingJian Pang, Tổng giám đốc Schneider Electric khu vực Đông Á đánh giá, chi phí năng lượng và đảm bảo đủ nguồn cung năng lượng sẽ là yếu tố then chốt để thu hút nhiều người dùng cuối của trung tâm dữ liệu, bao gồm các nhà cung cấp dịch vụ quy mô siêu lớn và các mô hình cho thuê chỗ đặt máy chủ (colocation).

Ông XingJian Pang, Tổng giám đốc Schneider Electric khu vực Đông Á.

Việt Nam có nhiều lợi thế và cơ hội để đẩy nhanh tốc độ phát triển trung tâm dữ liệu.

“Việt Nam đang trong giai đoạn bùng nổ chuyển đổi số. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động sản xuất đang dịch chuyển trở lại (reshoring), cùng nguồn nhân lực trẻ, được đào tạo bài bản đã khiến Việt Nam trở thành điểm nóng của nền kinh tế", ông XingJian Pang nhìn nhận.

Những năm gần đây, Việt Nam luôn nằm trong nhóm có tốc độ tăng trưởng GDP nhanh nhất khu vực châu Á. Điều đó tạo động lực để các nhà sản xuất liên tục cải thiện hiệu quả vận hành, bảo trì, và nhiều công ty đang chuyển sang mô hình sản xuất tiên tiến hơn. Không chỉ có vốn đầu tư nước ngoài, mà còn có cả hệ sinh thái doanh nghiệp trong nước cùng xây dựng năng lực tại Việt Nam.

Ngoài ra, tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp, bao gồm Schneider Electric đã xây dựng được năng lực mạnh mẽ để tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của các trung tâm dữ liệu.

“Chúng ta có thể ứng dụng công nghệ để giúp trung tâm dữ liệu được thiết kế nhanh hơn, xây dựng nhanh hơn tại Việt Nam. Điều này đã được cải thiện đáng kể, với khái niệm trung tâm dữ liệu theo mô hình mô-đun - bao gồm cả giải pháp 'prefab' - giúp việc tiếp cận công nghệ trở nên dễ dàng hơn nhiều”, ông XingJian Pang ví dụ.

Theo chuyên gia, các yếu trên sẽ góp phần hỗ trợ việc đầu tư và xây dựng trung tâm dữ liệu tại Việt Nam: “Đây là yếu tố nữa mà tôi tin rằng sẽ giúp Việt Nam thu hút thêm nhiều khách hàng trung tâm dữ liệu trong tương lai”.

Ông Đồng Mai Lâm, Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia, khẳng định, AI không còn là công nghệ của tương lai mà hiện diện trong mọi lĩnh vực, trở thành chất xúc tác mạnh mẽ cho tiến trình số hóa và tăng trưởng bền vững. Để bắt kịp làn sóng AI, cần một cuộc cách mạng trong xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu, thiết kế xây dựng tòa nhà thông minh, lưới điện thông minh. 

Việt Nam làm gì để nắm bắt cơ hội?

Ở góc độ chính sách, theo TS Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, 5 năm tới sẽ là “thời cơ vàng” để Việt Nam đón dòng vốn đầu tư công nghệ toàn cầu. Ông nhấn mạnh, hạ tầng số, năng lượng và khung pháp lý phải được chuẩn bị cấp tốc.

TS Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội.

TS Khải nhắc lại, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Tại kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội khoá XV cũng đã thông qua 34 Luật liên quan đến phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Hiện tại Quốc hội, Bộ Khoa học và Công nghệ đang khẩn trương xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo và Luật An ninh dữ liệu, dự kiến đưa vào kỳ họp thứ 10 sắp tới, nhằm tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp và nhà đầu tư yên tâm phát triển.

“Đến giờ, chúng ta đã tạo ra được một hành lang pháp lý, môi trường tốt, thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài tiên phong, dẫn dắt và tập trung ở Việt Nam, giúp Việt Nam có thể đột phá, phát triển đi trước đón đầu”, ĐBQH khẳng định.

TS Trần Văn Khải nêu thông điệp, Chính phủ, Quốc hội đã chuyển trạng thái từ Chính phủ, Quốc hội quản lý sang Chính phủ, Quốc hội phục vụ: cho nhân dân, cho nhà đầu tư.

Hiện nay Chính phủ đang thúc đẩy rất mạnh mẽ hạ tầng số song song với các hạ tầng khác bao gồm hạ tầng năng lượng, năng lượng sạch; hạ tầng giao thông và các hạ tầng chiến lược khác.

“Các nhà đầu tư lớn khi đặt vấn đề đầu tư vào Việt Nam đều hỏi là nguồn điện sạch ở đâu? Chúng ta đang rất khẩn trương trả lời câu hỏi này bằng cách giảm điện than, đẩy nhanh năng lượng tái tạo, đặc biệt điện hạt nhân vì mục đích hòa bình”.

Ông cũng nhấn mạnh vai trò then chốt của khu vực tư nhân: “Để làm được điều đó cần rất nhiều yếu tố, nỗ lực đồng bộ. Trong năng lượng hay phát triển công nghệ thì các doanh nghiệp, các nhà đầu tư đóng vai trò quan trọng nhất”.

"Chúng tôi mong muốn các doanh nghiệp hãy đón lấy các chỉ đạo, nhất là Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về doanh nghiệp tư nhân. Hãy mạnh mẽ bắt tay vào làm, mạnh mẽ đề xuất, mạnh mẽ tổ chức những sự kiện, hội thảo, tập trung ý kiến của các nhà khoa học, doanh nhân để kiến nghị, đề xuất", Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông XingJian Pang đại diện Schneider Electric cho biết tập đoàn cam kết xây dựng hệ sinh thái và mối quan hệ hợp tác tại Việt Nam cùng với hoạt động kinh doanh và các giải pháp công nghệ của mình. "Chúng tôi muốn tạo điều kiện để đối tác và khách hàng thực sự đóng góp vào sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam".

Đỗ Kiều