Đổi mới tư duy trong quản trị HTX: Nghĩ lớn, làm lớn, trúng lớn

Với các HTX, tinh thần của Nghị quyết 57 không chỉ là áp dụng công nghệ, mà sâu xa hơn là đổi mới tư duy quản trị, chuyển từ mô hình sản xuất nhỏ, manh mún sang mô hình liên kết công nghệ và thị trường, hướng đến phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Thay đổi cách nghĩ, cách làm

Trước đây, mô hình HTX ở Việt Nam chủ yếu hoạt động theo kiểu truyền thống, quy mô nhỏ, quản trị thủ công, thiếu liên kết chuỗi giá trị. Tư duy “tự sản, tự tiêu”, thiếu minh bạch thông tin và chậm đổi mới khiến nhiều HTX chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ dịch vụ đầu vào, chưa trở thành đầu tàu phát triển kinh tế.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57 đã mở ra hướng đi mới khi khẳng định phải đưa khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, vào mọi hoạt động của đất nước. Đổi mới tư duy trong quản trị HTX, vì vậy, không chỉ là chuyển từ giấy tờ sang phần mềm, mà là chuyển đổi toàn diện mô hình vận hành, quản trị, kết nối.

Trong mô hình quản trị số, thành viên HTX không còn là “người góp vốn thụ động”, mà trở thành chủ thể tham gia quản lý, biểu quyết, giám sát, chia sẻ thông tin và hưởng lợi thông qua hệ thống điện tử.

Mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX được số hóa, dữ liệu được phân tích để ra quyết định chính xác hơn. Hoạt động kết nối thị trường, giao dịch với doanh nghiệp, khách hàng hay đối tác quốc tế trở nên minh bạch và nhanh chóng.

Những thay đổi trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh, kết nối thị trường như trên của các HTX chính là “đổi mới tư duy”, tức thay đổi cách nghĩ, cách làm, chuyển từ quản lý bằng kinh nghiệm sang quản trị bằng dữ liệu, từ sản xuất đơn lẻ sang liên kết chuỗi giá trị, từ thị trường truyền thống sang thị trường số.

Theo Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hiện cả nước có khoảng 2.600/22.500 HTX nông nghiệp ứng dụng phần mềm, công nghệ số vào hoạt động – con số còn khiêm tốn, nhưng đã cho thấy xu hướng tất yếu.

Các HTX tiên phong đã ứng dụng phần mềm kế toán, sổ ghi chép điện tử, truy xuất nguồn gốc, bán hàng qua sàn thương mại điện tử, một số HTX đã số hóa quy trình sản xuất, từ quản lý cây trồng, vật nuôi đến quản lý kho bãi, logistics. Theo đánh giá, chuyển đổi số có thể giảm chi phí vận hành tới 30%, giảm chi phí vật tư 15–20%, tăng năng suất 15–28%, qua đó nâng cao sức cạnh tranh nông sản Việt.

Tuy nhiên, tiến trình này vẫn đối mặt nhiều thách thức: hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ ở vùng nông thôn, trình độ số của cán bộ HTX còn hạn chế, vốn đầu tư thiếu, và khung chính sách hỗ trợ chưa hoàn thiện. Do đó, đổi mới tư duy không chỉ là nhận thức của từng HTX, mà cần sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, Liên minh HTX Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp.

Từ "điểm gom" đến làm ăn lớn

Có một thực tế là trước đây, các HTX chỉ được xem là “điểm gom” sản phẩm của nông dân, hoạt động chủ yếu ở khâu trung gian và ít tham gia vào chuỗi giá trị hàng hóa. Nhưng đến nay, nhờ những thay đổi trong tư duy quản trị, HTX đang thay đổi mạnh mẽ.

Các HTX nông nghiệp dần chuyển mình thành đơn vị sản xuất – kinh doanh chuyên nghiệp, biết tận dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và liên kết thị trường để tạo ra giá trị gia tăng cao hơn. Sự thay đổi này không chỉ phản ánh quá trình đổi mới tư duy quản trị, mà còn là bước tiến tất yếu của kinh tế tập thể trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số.

Điển hình, tại Bà Rịa - Vũng Tàu (nay là TP.HCM), nông nghiệp công nghệ cao được xác định là một trong những trụ cột của nền kinh tế địa phương. HTX nông nghiệp công nghệ cao Bà Rịa - Vũng Tàu ở xã Bình Ba (nay là xã Ngãi Giao) là minh chứng sinh động cho sự đổi mới trong tư duy quản trị, sản xuất.

Từ một đơn vị sản xuất nhỏ, HTX nông nghiệp công nghệ cao Bà Rịa - Vũng Tàu đã liên kết 32 hộ trồng thanh long với tổng diện tích 30ha, áp dụng quy trình quản lý cây trồng (ICM) và quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) thông qua nền tảng số. Việc ứng dụng công nghệ giúp quản lý tốt hơn quy trình canh tác, giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Không dừng ở đó, HTX còn đầu tư hệ thống máy cô đặc chân không và máy khử trùng trị giá hơn 600 triệu đồng, một bước đi thể hiện rõ sự thay đổi tư duy từ “sản xuất nông nghiệp truyền thống” sang “kinh tế nông nghiệp hiện đại”.

Nhờ đó, doanh thu của HTX đạt trên dưới 4 tỷ đồng/năm, lợi nhuận gần 270 triệu đồng, tạo việc làm ổn định cho thành viên với thu nhập bình quân 8,5 triệu đồng/tháng. Sự chủ động đổi mới công nghệ, kết nối thị trường đã giúp HTX vượt khỏi khuôn khổ sản xuất nhỏ lẻ, tiến tới mô hình sản xuất lớn, chuyên nghiệp và bền vững hơn.

Câu chuyện tương tự cũng đang diễn ra ở An Giang, nơi được xem là vùng đất năng động trong đổi mới mô hình HTX. Toàn tỉnh hiện có 849 HTX hoạt động trên 6 lĩnh vực khác nhau, trong đó nhiều HTX nông nghiệp đã vươn lên trở thành “điểm sáng” nhờ đổi mới tư duy quản trị.

Nếu trước đây, các HTX chủ yếu hoạt động ở quy mô nhỏ, phụ thuộc nhiều vào mùa vụ và thị trường nội địa, thì nay, họ đã mạnh dạn chuyển sang mô hình sản xuất kinh doanh gắn với chuỗi giá trị hàng hóa, ứng dụng công nghệ và số hóa quy trình sản xuất.

Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX GAP Cù Lao Giêng, nơi khẳng định sự thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ sang kinh tế liên kết, từ nông dân riêng lẻ đến hợp tác trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Từ Câu lạc bộ nông dân sản xuất xoài nhỏ lẻ, qua nhiều năm vận động và phát triển, đến năm 2020, mô hình được nâng lên thành HTX GAP Cù Lao Giêng, liên kết theo chuỗi giá trị với doanh nghiệp, hướng đến sản xuất an toàn, chất lượng cao và xuất khẩu.

Ông Nguyễn Minh Hiền, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX cho biết hiện đơn vị có 51 thành viên chính thức và 243 thành viên liên kết, với tổng diện tích vùng nguyên liệu xoài 300ha đạt chứng nhận VietGAP, trong đó 50ha đạt chuẩn GlobalGAP.

Điểm chung giữa các mô hình thành công kể trên chính là sự thay đổi tư duy quản trị HTX, từ chỗ làm theo thói quen sang quản lý theo kế hoạch; từ sản xuất thủ công sang ứng dụng công nghệ; từ thị trường nội địa sang xuất khẩu; và đặc biệt là từ “tư duy nông dân” sang “tư duy doanh nghiệp”.

Có thể nói, sự chuyển mình mạnh mẽ của các HTX thể hiện tinh thần đổi mới tư duy quản trị trong thời kỳ chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết 57. Từ “làm ăn nhỏ” đến “làm ăn lớn”, từ sản xuất tự phát đến sản xuất theo chuỗi, đó chính là bước chuyển căn bản trong quản trị HTX hiện nay. Và đổi mới tư duy chính là khởi đầu của mọi đổi mới.

Tinh thần của Nghị quyết 57 đang lan tỏa mạnh mẽ trong khu vực kinh tế tập thể. Khi mỗi HTX nhận thức được rằng chuyển đổi số không chỉ là công nghệ, mà là thay đổi tư duy quản trị, khi đó, HTX sẽ thật sự trở thành lực lượng sản xuất tiên phong, góp phần xây dựng nền nông nghiệp thông minh, xanh, bền vững và đưa nông sản vươn tầm thế giới.

Đông Phong