Tư duy ‘dám làm’ giúp nông dân Nghệ An giàu to, xây dựng nông thôn giàu mạnh

Sau gần 15 năm triển khai xây dựng nông thôn mới, diện mạo nông thôn Nghệ An đã có bước chuyển mình mạnh mẽ, trong đó, khu vực kinh tế hợp tác, với nòng cốt là các HTX giữ vai trò trụ cột trong phát triển sản xuất, nâng cao đời sống người dân và định hình nông thôn mới kiểu mẫu.

Bước tiến từ tư duy “dám làm”

Câu chuyện về những HTX dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn đầu tư vào công nghệ, mở đường cho nông nghiệp hiện đại cũng đang trở thành điểm sáng trong hành trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh Nghệ An.

Ở xã Minh Thành (nay là xã Vân Du), HTX Dịch vụ nông nghiệp và Xây dựng Minh Thành được nhắc đến như một minh chứng điển hình cho tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm của người nông dân xứ Nghệ.

Chỉ trong hai năm trở lại đây, HTX đã triển khai mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa thương phẩm chất lượng cao trên diện tích 50 ha mỗi năm, đồng thời cung ứng dịch vụ làm đất, vật tư nông nghiệp cho hàng trăm ha ruộng lúa tại địa phương.

“Muốn nông nghiệp bền vững thì phải cơ giới hóa, phải sản xuất theo chuỗi”, ông Nguyễn Công Hiển, Giám đốc HTX, khẳng định. Và thực tế, từ năm 2023, Ban quản trị HTX đã đầu tư hơn 3 tỷ đồng để mua sắm hàng loạt máy móc, như máy cày, dàn xới đất, máy cấy, hơn 40.000 khay mạ.

Cơ giới hóa gần như toàn bộ các khâu giúp HTX giảm mạnh chi phí, tăng năng suất, giải phóng sức lao động và nâng cao thu nhập cho thành viên, nông dân liên kết, góp phần tạo đòn bẩy cho quá trình xây dựng nông thôn mới tại địa phương.

Tuy nhiên, ông Hiển cũng thẳng thắn nhìn nhận: “Số lượng máy móc hiện có vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế. HTX đang lên kế hoạch đầu tư thêm máy gặt đập liên hoàn, thiết bị bay không người lái và nhiều loại máy cấy, máy cày hiện đại với tổng kinh phí hàng tỷ đồng”.

Câu chuyện của Minh Thành không phải cá biệt. Tại xã Thọ Thành (nay là xã Đông Thành), HTX Nông nghiệp Dịch vụ tổng hợp Thọ Thành đang trở thành đầu tàu trong hiện đại hóa nông nghiệp.

Thời gian qua, HTX đã đầu tư trên 20 loại máy móc thiết bị phục vụ sản xuất, mới đây tiếp tục chi hàng tỷ đồng để mua thêm 7 máy cấy thế hệ mới và thiết bị bay không người lái phục vụ sản xuất trên 500 ha lúa.

Nhờ áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, HTX Thọ Thành không chỉ giúp nông dân tiết kiệm chi phí mà còn khẳng định vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị nông nghiệp – từ khâu giống, vật tư, cấy cày đến tiêu thụ sản phẩm. Đây chính là mô hình điển hình về HTX kiểu mới, hoạt động theo cơ chế thị trường nhưng vẫn dựa trên nền tảng hợp tác cộng đồng.

Hướng tới nông nghiệp công nghệ cao

Không chỉ có bước chuyển mình mạnh mẽ về cơ giới hóa, nhiều HTX ở Nghệ An đang tiên phong trong ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. Tiêu biểu là HTX Nông nghiệp – Diêm nghiệp Quỳnh Minh đã đầu tư hơn 2 tỷ đồng để xây dựng khu nhà lưới 3.000m² trồng dưa lưới trong nhà màng – mô hình được hỗ trợ 200 triệu đồng từ ngân sách tỉnh.

Chỉ sau ba năm, mô hình này cho năng suất cao, chất lượng ổn định, tạo việc làm thường xuyên cho 3–5 lao động và hàng chục việc làm thời vụ. Hiện HTX đang mở rộng quy mô lên 5.000m², đồng thời đầu tư 1,3 tỷ đồng cho dây chuyền sấy khô rau, củ, quả.

Diện mạo nông thôn mới Nghệ An ngày càng khởi sắc.

Mục tiêu của HTX không chỉ dừng lại ở việc bán sản phẩm mà còn là xây dựng chuỗi giá trị khép kín từ trồng trọt, chế biến đến tiêu thụ, giúp gần 1.000 thành viên canh tác trên 400 ha rau màu có đầu ra ổn định, thu nhập ngày càng cải thiện.

Không chỉ dừng ở lĩnh vực trồng trọt, các HTX trong lĩnh vực lâm nghiệp và chế biến gỗ ở Nghệ An cũng đang khẳng định vị thế. Điển hình, HTX Lâm nghiệp – Tổng hợp Quỳnh Thắng (xã Quỳnh Thắng) đã đầu tư hàng chục tỷ đồng xây dựng dây chuyền chế biến gỗ rừng trồng hiện đại.

Với sự hỗ trợ về vốn từ tỉnh cùng chính sách ưu đãi từ Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Nghệ An, HTX Nông nghiệp – Diêm nghiệp Quỳnh Minh trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế rừng bền vững, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân miền núi, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới địa phương.

Ở một nơi khác của Nghệ An, tại xã Đại Huệ lại nổi lên câu chuyện của HTX Nông nghiệp xanh Đại Huệ với hành trình “hồi sinh” cây sắn dây truyền thống. Trên vùng đất dưới chân núi Đại Huệ, cây sắn dây đã gắn bó với người dân qua nhiều thế hệ, nhưng chỉ khi có bàn tay tổ chức của HTX, cây trồng này mới thật sự “vươn mình”.

Anh Trần Đình Sơn, Giám đốc HTX, chia sẻ: “Trước kia, bà con trồng sắn dây manh mún, nhỏ lẻ, hiệu quả thấp. Nay HTX đứng ra ký hợp đồng bao tiêu, hỗ trợ giống, phân bón và hướng dẫn kỹ thuật. Khi thu hoạch, HTX còn giúp cung ứng máy móc và thu mua toàn bộ sản phẩm.”

Động lực từ OCOP

Nhờ cách làm này, mỗi ha sắn dây đạt năng suất 20 tấn, giá bán khoảng 10.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu đáng kể cho nông dân. Mỗi năm, HTX Nông nghiệp xanh Đại Huệ thu mua khoảng 200 tấn sắn dây tươi, đồng thời tạo việc làm thường xuyên cho 3–5 lao động và hàng chục người thời vụ.

Đến nay, 7 sản phẩm của HTX đã đạt chuẩn OCOP 3 sao, trong đó 3 sản phẩm từ tinh bột sắn dây đang được đề nghị nâng lên OCOP 4 sao. Không chỉ góp phần tiêu thụ nông sản địa phương, HTX NNX Đại Huệ còn liên kết với nhiều xã khác trong tỉnh để thu mua nghệ, gừng, hà thủ ô…, từng bước hình thành mạng lưới liên kết sản xuất – tiêu thụ mở rộng.

Ông Nguyễn Thúc Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Huệ, nhận định: “HTX Đại Huệ đã khơi dậy tiềm năng của cây sắn dây, giúp người dân ổn định thu nhập, đồng thời đóng góp tích cực cho chương trình OCOP và mục tiêu xây dựng nông thôn mới của xã”.

Đến giữa tháng 8/2025, Nghệ An đã có 743 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Nếu tính theo 412 xã, phường cũ, bình quân mỗi xã có hơn 1,8 sản phẩm, còn tính theo đơn vị hành chính mới (130 xã), con số này tăng lên hơn 5,7 sản phẩm/xã – một tỷ lệ ấn tượng trong cả nước.

Có thể thấy, sau gần 15 năm triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, Nghệ An đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, với 324 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 121 xã đạt chuẩn nâng cao và 17 xã đạt chuẩn kiểu mẫu (tính đến tháng 7/2025). Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, toàn tỉnh có 68 xã nông thôn mới và 8 xã nông thôn mới nâng cao – minh chứng cho bước tiến dài trong phát triển nông thôn.

Thành quả đó không chỉ đến từ đầu tư hạ tầng mà còn từ chuyển biến trong tư duy sản xuất của người dân. Các HTX đã trở thành “đầu kéo” liên kết hàng nghìn hộ nông dân vào chuỗi giá trị nông nghiệp, đưa khoa học công nghệ, cơ giới hóa, công nghệ cao vào từng khâu sản xuất.

Cùng với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Nghệ An trong hỗ trợ kỹ thuật, vốn và xúc tiến thương mại, khu vực kinh tế hợp tác đang khẳng định vai trò trụ cột trong phát triển nông nghiệp bền vững.

Từ những cánh đồng cơ giới hóa ở Yên Thành, những khu nhà lưới hiện đại ở Quỳnh Lưu, đến sản phẩm OCOP đặc sản từ Đại Huệ, bức tranh nông thôn Nghệ An hôm nay hiện lên sống động và đầy sức sống. Đó là kết quả của sự hợp lực giữa chính quyền, doanh nghiệp và đặc biệt là các HTX – những hạt nhân của nông thôn mới kiểu mẫu.

Nhật Minh