Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long vì sao chưa thể ‘cất cánh’? - Bài 2: Định vị bản sắc

Sau sáp nhập, bản đồ hành chính rõ, bản đồ du lịch vẫn chưa đồng bộ

Sáp nhập hành chính đã tạo ra một cấu trúc vùng mới rõ ràng, gọn nhẹ, có điều kiện để tái cấu trúc ngành du lịch theo hướng chiến lược. Thế nhưng đến nay, bản đồ du lịch vùng Đồng bằng sông Cửu Long vẫn chưa đồng bộ, thiếu chuỗi kết nối, thiếu trung tâm điều phối và quan trọng hơn cả thiếu một tầm nhìn tổng thể.

Sau sáp nhập tỉnh, thành, các địa phương chính thức vận hành theo mô hình chính quyền hai cấp, Đồng bằng sông Cửu Long chỉ còn 5 tỉnh, thành phố. Đây không chỉ là sáp nhập về địa giới hành chính mà còn là cơ hội để hoạch định lại toàn bộ không gian phát triển ngành du lịch, thương mại, dịch vụ, công nghiệp.

Đặc biệt, ngay sau khi sáp nhập, lãnh đạo các tỉnh, thành vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã xác định vai trò của du lịch đối với mục tiêu tăng trưởng. Tại cuộc họp về kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025, ông Trần Văn Lâu, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ nhấn mạnh, ngành du lịch được ví là “công nghiệp không khói” có tiềm năng lớn và đang là một trong những động lực chính để đạt mục tiêu tăng trưởng GRDP trong nửa cuối năm.

Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ yêu cầu Sở Công Thương và các ngành liên quan xác định du lịch là ngành trọng tâm cần ưu tiên phát triển, đẩy mạnh kết nối chặt hơn không gian du lịch với các tỉnh bạn nhằm thu hút đầu tư và tăng doanh thu.

Trả lời phóng viên Báo Công Thương, Bà Lê Đình Minh Thy, Giám đốc Công ty Vietravel chi nhánh Cần Thơ nhìn nhận, từ góc nhìn của một đơn vị lữ hành, chúng tôi nhận thấy Đồng bằng sông Cửu Long đang sở hữu nguồn tài nguyên du lịch phong phú và đa dạng, trải dài từ văn hóa, lịch sử, ẩm thực đến hệ sinh thái sông nước đặc trưng. Tuy nhiên, tiềm năng này sẽ được phát huy mạnh mẽ hơn nếu có một bản đồ liên vùng thể hiện rõ nét hệ sinh thái du lịch của từng tỉnh, gắn kết theo các trục không gian, văn hóa và sinh thái.

“Việc hình thành một tuyến hành trình liên tục từ Đồng Tháp đến Cà Mau sẽ mở ra cơ hội để du khách trải nghiệm trọn vẹn và liền mạch, thay vì chỉ dừng lại ở từng điểm riêng lẻ. Chúng tôi tin rằng, với sự phối hợp đồng bộ giữa các địa phương trong quảng bá, tổ chức sự kiện và phát triển sản phẩm chung, Đồng bằng sông Cửu Long sẽ trở thành một điểm đến liên kết mạnh mẽ, giàu bản sắc và bền vững trong mắt du khách trong và ngoài nước trong thời gian tới”, bà Minh Thy tin tưởng.

Theo bà Minh Thy, Đồng bằng sông Cửu Long không có một bản đồ liên vùng thể hiện đầy đủ hệ sinh thái du lịch của từng tỉnh, thành theo trục không gian, văn hóa, sinh thái. Không có tuyến hành trình chính thức đi từ Đồng Tháp xuống Cà Mau để du khách có thể trải nghiệm liền mạch. Mỗi tỉnh vẫn đang quảng bá sản phẩm riêng, hội chợ riêng, chương trình riêng khiến tổng thể rơi vào trạng thái rời rạc, manh mún, mạnh ai nấy làm.

Tại Diễn đàn phát triển du lịch miền Tây tổ chức tại TP. Cần Thơ tháng 6/2025, nhiều đại biểu đã chỉ rõ: hạ tầng giao thông đã tốt hơn, cao tốc nối vùng đã hoàn thành, sân bay quốc tế Cần Thơ đang đón nhiều khách đến từ nước ngoài. Tuy nhiên, du lịch miền Tây vẫn chỉ được khai thác theo lối cũ, thiếu điều phối liên vùng, thiếu hành trình kết nối dài hơi.

Ông Trần Việt Phường, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long phân tích, mặc dù các tỉnh, thành phố Đồng bằng sông Cửu Long chú trọng công tác liên kết, hợp tác phát triển du lịch nhưng từng lúc, từng nơi vẫn còn biểu hiện “mạnh ai nấy làm” dẫn đến rời rạc, thiếu tính kết nối. Do đó, sản phẩm du lịch một vài nơi  có sự trùng lặp, chưa thực sự mang tính “đặc thù” và ảnh hưởng trong việc xây dựng trong tuyến liên tỉnh. “Các liên kết vừa qua mới chủ yếu giữa quản lý nhà nước du lịch với nhau thông qua ký kết các chương trình hợp tác, dựa vào "mối quan hệ tốt đẹp" giữa các địa phương với nhau, nên hiệu quả chưa nhiều” - ông Trần Việt Phường cho biết và kiến nghị, ngoài liên kết giữa chính quyền với nhau, cần hướng đến trọng tâm là liên kết thị trường, doanh nghiệp với doanh nghiệp, người làm du lịch, cơ quan truyền thông, quảng bá hình ảnh, thương hiệu du lịch theo hướng phát triển các "chuỗi giá trị ngành du lịch" và "sản phẩm du lịch đặc thù".

Trên cơ sở đó, có phân công, phân vai trong liên kết, phát huy lợi thế, khắc phục hạn chế, chia sẻ lợi ích, phát triển bền vững. vấn đề quan trọng là thiết lập Ban điều phối du lịch vùng, nhằm thống nhất quy hoạch và quản lý tài nguyên du lịch.

Ngoài ra, sau sáp nhập việc quản lý địa bàn vừa rộng lớn vừa đa dạng về văn hóa du lịch đòi hỏi bộ máy quản lý, điều hành tinh gọn, chuyên nghiệp và cần có tầm nhìn chiến lược để du lịch Đồng bằng sông Cửu Long vốn đa sắc màu phải thật hài hòa, gắn kết hiệu quả.

Bản sắc địa phương - vũ khí mềm đang bị lãng quên

Trong bức tranh nhiều màu của Đồng bằng sông Cửu Long, mỗi địa phương thực chất đã có sẵn bản sắc riêng, không trùng lặp. Vấn đề là chưa có một đề án để định vị, chưa có một “nhạc trưởng” dẫn dắt toàn vùng.

Anh Nguyễn Văn Sỹ, hướng dẫn viên lữ hành Công ty Vietravel chia sẻ: “TP. Cần Thơ với vị trí trung tâm vùng, sân bay quốc tế, cảng Cái Cui, vùng trồng loại gạo ngon nhất thế giới, trung tâm hội nghị, trường đại học, bệnh viện lớn lẽ ra cần định vị rõ vai trò “trung tâm sự kiện, hội nghị, logistics du lịch” của cả miền Tây. Cần Thơ không cần cố biến mình thành chợ nổi hay vườn trái cây nữa mà nên trở thành đầu tàu dẫn dắt, làm nền cho chuỗi sản phẩm cao cấp, lưu trú đẳng cấp, điểm kết nối tour trục ngang dọc trong toàn vùng.”

Tỉnh An Giang, nơi có Núi Sam, lễ hội Vía Bà Chúa Xứ, làng Chăm, vùng biên giới Tịnh Biên, Đặc khu Phú Quốc hoàn toàn phù hợp với định vị “du lịch lễ hội, tâm linh, biên giới, hải đảo và du lịch biển”. Trong khi đó, Đồng Tháp với có làng hoa Sa Đéc, Tràm Chim, hệ sinh thái ngập nước, cộng đồng sản phẩm OCOP nên phát triển mô hình du lịch sinh thái gắn với bảo tồn thiên nhiên và sản phẩm địa phương.

Tỉnh Vĩnh Long, nơi có làng nghề truyền thống, là quê hương của đờn ca tài tử, các cù lao trù phú, nên định vị “du lịch nông nghiệp trải nghiệm”. Trong khi đó, tỉnh Cà Mau có dinh thự công tử Bạc Liêu, rừng U Minh Hạ, mũi Cà Mau và hệ sinh thái biển, đặc sản tôm, cua Cà Mau cần được xây dựng thành biểu tượng du lịch di sản thiên nhiên rừng và biển.

Từng địa phương, nếu xác định đúng vai trò, có thể trở thành một mảnh ghép độc đáo trong tổng thể du lịch vùng thay vì cố trở thành bản sao của nhau.

Anh Lê Hoàng Anh - du khách đến từ TP. Hồ Chí Minh cho biết, đến Cồn Sơn, anh thật sự ấn tượng với không gian xanh mát và cuộc sống yên bình của người dân nơi đây. Gia đình anh rất thích trải nghiệm làm bánh dân gian, tham quan bè cá trên sông và thưởng thức trái cây hái tại vườn. Mọi thứ đều rất gần gũi, chân thật, khác hẳn với sự ồn ào của thành phố.

“Tuy nhiên, khi đến tỉnh khác tôi thấy cũng là các dịch vụ tương tự, không có sự đặc sắc, riêng biệt. Tôi nghĩ miền Tây nên quy hoạch vùng du lịch, để mỗi tỉnh một lợi thế mà tỉnh khác khó kiếm. Ngoài dịch vụ du lịch thì dịch vụ thương mại, ẩm thực cũng cần có nét đặc sắc của từng địa phương”, anh Hoàng Anh gợi ý.

Ông Trương Văn Vinh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Cần Thơ cho biết, hiện nay các sản phẩm du lịch đã được cải tiến, các nơi đều có sản phẩm mang sự trải nghiệm riêng. Dù cơ bản vẫn là miền Tây sông nước, vườn du lịch nhưng đã có nhiều sự điều chỉnh và tạo ra sản phẩm khác biệt, mang nét riêng của từng tỉnh. “Mặc dù mỗi tỉnh có một bản sắc riêng nhưng trên thực tế, định vị bản sắc vẫn chưa được ưu tiên trong chiến lược phát triển. Các tỉnh vẫn chạy theo việc mở tour giống nhau: chợ nổi, homestay, miệt vườn, đờn ca tài tử. Trong các hội chợ du lịch, hiếm thấy gian hàng nào nổi bật với bản sắc riêng”, ông Vinh chia sẻ với Báo Công Thương.