Gạo Séng cù đem lại no ấm cho nông dân vùng cao

Hầu hết diện tích lúa Séng cù được trồng dọc thung lũng Mường Vi, với kinh nghiệm canh tác của bà con người Giáy, người Dao nên có hương vị rất đặc trưng, đậm đà, thơm ngon, chất lượng dinh dưỡng vượt trội so với nhiều loại gạo khác cũng như cùng loại gạo được trồng ở những nơi khác. Tuy nhiên, trước đây, nông dân thường trồng trên diện tích nhỏ, manh mún, đầu ra lại khó khăn, thường bị thương lái ép giá.

Tạo lập chuỗi liên kết

Với mong muốn tạo lập chuỗi liên kết để gia tăng giá trị gạo Séng cù, HTX Tiên Phong Mường Vi đã tổ chức liên kết với 26 hộ nông dân trên địa bàn xã chuyên sản xuất gạo lứt Séng cù theo hướng hữu cơ.

Mường Vi là vựa lúa lớn nhất của huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai với đặc sản gạo Séng cù.

Theo đó, để có nguồn nguyên liệu tốt, HTX chú trọng từ khâu canh tác đến tiêu thụ, nhằm xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ gạo lứt Séng cù.

HTX đã ký hợp đồng liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm với hơn 70 hộ nông dân trong vùng, diện tích lúa hơn 65ha. Các hộ được HTX ứng trước tiền giống, hỗ trợ kỹ thuật, vật tư nông nghiệp. Trong quá trình sản xuất, nông dân phải tuân thủ chặt chẽ việc trồng và chăm sóc nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Sản phẩm gạo lứt Séng cù được HTX đưa ra thị trường lần đầu tiên vào cuối năm 2018. Do áp dụng công nghệ hiện đại và quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt theo hướng hữu cơ nên giá bán sản phẩm cao gần gấp đôi so với gạo lứt thông thường. Hiện nay, sản phẩm của HTX đã vào được các cửa hàng nông sản sạch, siêu thị, kết hợp tăng cường quảng bá tại các hội chợ nông sản và ngày càng được người tiêu dùng đón nhận.

Có hợp đồng liên kết sản xuất với HTX, các hộ nông dân yên tâm hơn về đầu ra của sản phẩm. Tuy nhiên, các hộ tham gia mô hình phải cam kết trong quá trình sản xuất tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình kỹ thuật đề ra từ khâu làm đất, gieo mạ, chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh hại… theo hướng dẫn của các cán bộ kỹ thuật.

Cùng với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, để nâng tầm giá trị cho gạo Séng cù, HTX Tiên Phong Mường Vi còn cùng các hộ thành viên và hộ nông dân liên kết xây dựng thành công “Mô hình chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm gạo Séng cù an toàn”. Đây là một bước tiến vượt bậc giúp sản phẩm gạo Séng cù Mường Vi có giá trị cao hơn, thị trường tiêu thụ rộng và giá bán ổn định, xóa bỏ dần tình trạng “được mùa mất giá”, thu nhập của người trồng lúa cũng ngày càng cao và ổn định hơn.

Lãnh đạo Sở NN&PTNT tỉnh Lào Cai đánh giá, việc liên kết trong sản xuất và bao tiêu sản phẩm đang từng bước nâng cao giá trị thu nhập cho người dân, đồng thời áp dụng kỹ thuật canh tác theo quy trình tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng và đặc biệt yên tâm về đầu mối tiêu thụ sản phẩm.

"Bệ đỡ" thoát nghèo từ mô hình HTX

Trên địa bàn xã Mường Vi còn có HTX Nông nghiệp Hảo Anh cũng đang đóng vai trò quan trọng trong tạo lập thương hiệu cho gạo Séng cù. Theo đó, HTX hiện có xưởng sản xuất đặt tại xã Vạn Hòa (TP Lào Cai) và vùng nguyên liệu tại xã Mường Vi.

Sản xuất sạch mang lại uy tín cho thương hiệu gạo Séng cù Mường Vi (Ảnh: Int)

Song song với việc xây dựng thương hiệu cho gạo Séng cù Mường Vi, HTX Hảo Anh còn thực hiện mô hình khép kín trong sản xuất nông nghiệp: Cung cấp giống, liên kết thành vùng trồng lúa, ngô an toàn; xay xát gạo, nghiền ngô cung cấp cho người tiêu dùng. Đồng thời, các sản phẩm liên quan như tấm sẽ sử dụng nấu rượu; cám và bỗng rượu dùng chăn nuôi lợn, gà; trấu cung cấp cho thị trường trồng rau an toàn...

Hiện nay, các sản phẩm nông nghiệp của HTX, trong đó chủ yếu là gạo Séng cù được cung cấp cho nhiều siêu thị, đại lý, công ty phân phối lớn, nhiều trường học, cơ quan, đơn vị trong và ngoài tỉnh. Trung bình mỗi năm HTX thu mua 960 tấn thóc, ngô, trong đó, riêng thóc Séng cù Mường Vi trên 200 tấn, đem lại nguồn thu 6 - 7 tỷ đồng; tạo việc làm thường xuyên cho 7 công nhân với thu nhập bình quân 6 triệu đồng/người/tháng.

HTX Hảo Anh còn duy trì vùng nguyên liệu với tổng số 63 hộ cấy lúa Séng cù, tại 5 thôn: Lâm Tiến, Ná Ản, Ná Rin, Cửa Cải và Làng Mới. Vùng nguyên liệu được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, tạo ra sản phẩm an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng, góp phần giúp người dân tăng thu nhập, yên tâm sản xuất, giữ gìn giống lúa của địa phương.

“Từ khi tham gia trồng lúa Séng cù cho HTX Nông nghiệp Hảo Anh, chúng tôi không phải lo đầu ra của sản phẩm. Lúa trồng ra đến đâu được HTX thu mua hết đến đấy, không bị thương lái ép giá như trước”, anh Phạm Duy Hiệu, thôn Lâm Tiến, xã Mường Vi phấn khởi khoe.

Do thấy thóc bán được giá nên người dân càng quan tâm chăm sóc cây lúa hơn, sản lượng thóc cũng như chất lượng hạt gạo ngày càng được nâng cao. Sản phẩm gạo Séng cù Mường Vi nói chung và của HTX Nông nghiệp Hảo Anh nói riêng được người tiêu dùng đánh giá cao, được nhiều đơn vị, địa phương và tỉnh lựa chọn giới thiệu, quảng bá tại nhiều hội chợ, hội nghị xúc tiến đầu tư, hội thảo về nông nghiệp, nông thôn trong và ngoài tỉnh.

Theo Giám đốc Phạm Thị Hảo, hồi đầu năm nay, gạo Séng cù Mường Vi của HTX là sản phẩm đầu tiên của tỉnh Lào Cai được cấp chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Hiện tại, sản phẩm cũng đang trong giai đoạn thẩm định chất lượng để được công nhận sản phẩm OCOP gắn sao của tỉnh.

Thời gian tới, tỉnh Lào Cai xác định sẽ tập trung nguồn lực nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, phát triển nông nghiệp hàng hóa. Trong đó, ưu tiên hỗ trợ phát triển ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái, hữu cơ; tạo chuyển biến căn bản về quy mô, hiệu quả, trình độ sản xuất; xây dựng thương hiệu và chuỗi giá trị trong sản xuất nông nghiệp, gắn kết chặt chẽ giữa sản xuất với chế biến, tiêu thụ sản phẩm, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm; tăng năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của các sản phẩm nông nghiệp. Đáng chú ý, vai trò của kinh tế tập thể, HTX sẽ ngày càng được chú trọng, trở thành một “mắt xích” vững trong chuỗi liên kết, là một “đầu tàu” mạnh mẽ để kéo kinh tế nông nghiệp phát triển nhanh và bền vững, tạo nhiều việc làm và nâng cao thu nhập cho bà con các dân tộc. 

Phương Linh