Thăm làng du lịch tốt nhất thế giới ở Hội An

Đến làng rau Trà Quế, du khách có thể đi bộ hoặc đạp xe tham quan, trải nghiệm làm nông dân, chế biến, thưởng thức các món ăn từ rau.

Làng trồng rau hữu cơ

Làng rau Trà Quế là cái tên không mấy xa lạ đối với du khách trong và ngoài nước khi đến tham quan thành phố Hội An. Làng được hình thành từ thế kỷ XVI, cách phố cổ Hội An 3 km, cách thành phố Đà Nẵng 20 km; toạ lạc tại một bán đảo nhỏ, bao bọc bởi sông Cổ Cò và đầm Trà Quế. Với lợi thế có phù sa pha cát, khí hậu ôn hòa nên người dân phát triển nghề trồng rau hữu cơ từ lâu đời.

Nông dân làng rau Trà Quế tất bật sản xuất vụ rau Tết.

Tương truyền, vào khoảng thế kỷ XVIII, có một vị vua du ngoạn trên dòng sông Đế Võng và ghé vào làng, thưởng thức một loại rau. Nhận thấy rau ở đây có vị thơm giống trà, vị cay giống quế, đã đặt tên làng rau là Trà Quế. Rau trồng ở đây có mùi thơm hơn các vùng khác.

Ngày trước, đây không phải là một địa điểm du lịch, mà là một làng nông nghiệp chuyên canh tác về rau. Vườn rau trồng xen kẽ nhà cửa, cánh đồng không được bằng phẳng do người dân tự đào ao hồ để lấy nước tưới. Hơn 20 năm trước, chính quyền quy hoạch phát triển du lịch, nhà được di dời, ao hồ san lấp tạo thành cánh đồng rau vuông vức, đường đi lối lại thẳng tắp.

Trà Quế hiện có 202 hộ, với 326 nông dân, canh tác trên diện tích 18ha. Người dân chuyên canh 20 loại cây trồng, mỗi ngày làng đón hàng nghìn du khách tham quan, trải nghiệm.

Tháng 4/2022, nghề trồng rau tại Trà Quế được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, thuộc loại hình tri thức dân gian, nghề thủ công truyền thống.

Canh tác rau sạch, hữu cơ hoàn toàn 100% chính là phương châm phát triển của làng. Nông dân trong làng sử dụng rong rêu lấy từ sông đầm, phân chuồng, không sử dụng hóa chất, thuốc trừ sâu. Rau được đảm bảo sạch, an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng và thân thiện với môi trường.

Người trồng rau ở đây có thu nhập bình quân 65 - 70 triệu đồng/năm. Sản lượng rau Trà Quế bán ra thị trường dao động vào khoảng 700 - 800 tấn, thu 11 - 12 tỷ đồng, chưa kể dịch vụ từ du lịch. Giá vé tham quan, trải nghiệm làng rau Trà Quế là 35.000 đồng/người (Ngày Tết giá vé không đổi). Người dân hỗ trợ du khách trải nghiệm tại vườn sẽ được nhận 5.000 đồng trích từ giá vé. Du khách thường trải nghiệm đi bộ hoặc đạp xe dạo quanh cánh đồng. Thời điểm thích hợp để ghé thăm là sáng sớm hoặc chiều mát, vừa tránh nắng nóng, vừa thấy được khung cảnh lao động trên ruộng đồng.

Các loại rau ở Trà Quế ngoài là món ăn hàng ngày trong bữa cơm gia đình còn là nguyên liệu không thể thiếu để tạo hương vị cho các món đặc sản địa phương như tam hữu (tôm, thịt, rau thơm), ram cuốn, mì Quảng, cao lầu, bánh xèo.

Theo chủ vườn  Nguyễn Lên, hai năm gần đây, lượng khách có xu hướng về làng rau trải nghiệm ngày càng nhiều hơn, hầu hết là khách  phương Tây. Họ dẫn theo gia đình, có trẻ em để cùng tham gia trải nghiệm. Họ cùng trồng rau trên đất đã xới sẵn, rồi người lớn gánh thùng tưới nước. Cả gia đình cùng chụp ảnh làm ruộng. Họ tỏ ra rất thích thú với những trải nghiệm như thế.

Bà Helena, du khách người Đức, chia sẻ: “Thật sạch và trong lành. Đến đây chúng tôi có cảm giác thật gần gũi với một làng quê thực thụ ở Việt Nam. Gia đình tôi đã có dịp ghé thăm Hà Nội, Huế, nhưng cảm giác về một làng quê nông thôn thì nơi đây mới là nơi đem lại cho chúng tôi cảm nhận đó”.

Ở Trà Quế, người dân duy trì giống rau bản địa có từ cách đây hàng trăm năm. Đặc tính nổi trội của giống truyền thống là thơm ngon, phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, ít bị sâu bệnh gây hại, cho năng suất ổn định.

Làng du lịch tốt nhất thế giới

Trà Quế còn có các di tích lịch sử như miếu Thổ thần, miếu Ngũ hành, mộ ông Nguyễn Văn Điển, phong tục cúng Cầu Bông, cùng các tập quán, tín ngưỡng, văn hóa ẩm thực đang được bảo tồn và phát huy một cách hiệu quả. Món tam hữu là đặc sản không thể bỏ qua khi đến làng rau, được làm từ các nguyên liệu tôm, thịt lợn và rau (húng, hành).

Tuy nhiên, vấn đề “du lịch hoá” làng nghề cũng là bài toán đau đầu đối với người dân làng Trà Quế. Du khách đến tham quan đông hơn, bà con nghĩ đến việc kiếm tiền nhiều hơn so với công việc thường nhật mang nét dân dã. Chính sự hồn nhiên mộc mạc của làng nghề truyền thống mới giúp “hái” ra tiền, hút khách, nên cần phải gìn giữ.

Theo bà Lê Thị Ngọc Hương (Trung tâm Quản lý bảo tồn Di sản văn hóa Hội An), tại các cuộc tham vấn cộng đồng, nhiều bậc cao niên sinh sống và trồng rau tại Trà Quế cho biết, cách đây hơn 300 năm, những cư dân đầu tiên đến định cư tại Trà Quế thuộc các tộc Phạm, Mai, Nguyễn, Lê; sau có thêm tộc Trần, Hồ... Ban đầu họ sống bằng nghề chài lưới trên sông Để Võng. Quá trình sinh sống, họ tìm rau nấu với tôm, cá… để ăn, thấy ngon nên  đem giống về trồng. Sau này đánh bắt tôm, cá ngày càng khó nên một số cư dân khai phá thêm đất trồng rau. Thống kê cho biết, làng có khoảng 55 loại rau, trong đó một số loại rau đã mất giống như hành hương, rau diếp, xà lách xoong, rau húng dài. Các loại rau còn lại đều được duy trì, phát triển tốt, chất lượng ngày càng cao. Trà Quế có những loại rau đặc trưng lừng danh như rau húng, é, cải con, hẹ…

Làng rau Trà Quế đã có những bước đột phá sáng tạo để thu hút du khách trong nước và quốc tế.

“Tri thức dân gian được tích lũy theo thời gian, trong từng công đoạn sản xuất. Kinh nghiệm không chỉ riêng ai mà là sự cộng hưởng của cả cộng đồng cư dân để có những phương thức sản xuất chung nhất mà không phải làng nghề nào cũng có sự đồng điệu như vậy”, bà Hương cho biết.

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam Nguyễn Thanh Hồng chia sẻ, làng Trà Quế được công nhận “Làng du lịch tốt nhất thế giới” năm 2024 sẽ góp phần tôn vinh giá trị, lan tỏa thương hiệu và quảng bá du lịch Hội An, Quảng Nam đến với du khách quốc tế.

Theo ông Hồng, nhằm đẩy mạnh việc quảng bá thương hiệu điểm đến du lịch Làng rau Trà Quế, cũng như xây dựng không gian du lịch tốt nhất để phục vụ du khách, UBND TP. Hội An vừa phê duyệt Đề cương nhiệm vụ xây dựng tuyến tham quan tại Cù Lao Chàm – Làng rau Trà Quế - Làng gốm Thanh Hà.

Theo đó, Hội An đặt mục tiêu 100% cơ sở kinh doanh homestay, villa tại làng rau Trà Quế được công nhận đạt tiêu chuẩn du lịch xanh theo Bộ tiêu chí du lịch xanh Quảng Nam; 50% cơ sở kinh doanh nhà hàng, điểm dạy nấu ăn thực hành du lịch xanh.

Địa phương sẽ hỗ trợ, hướng dẫn người dân và các doanh nghiệp thực hành du lịch xanh tại các cơ sở kinh doanh homestay, villa, nhà hàng và điểm dạy nấu ăn, truyền thông về tuyến tham quan xanh làng rau Trà Quế.

Tết Nguyên đán Ất Tỵ -  2025, làng rau Trà Quế hứa hẹn là điểm du lịch đặc sắc phục vụ xuyên Tết chào đón du khách mọi nơi.

Giải thưởng "Làng Du lịch tốt nhất" của UN Tourism nhằm nâng cao vai trò của du lịch trong việc bảo vệ các làng quê vùng nông thôn, bao gồm cảnh quan, hệ thống tri thức, sự đa dạng sinh học và văn hóa, các hoạt động địa phương bao gồm nông, lâm, chăn nuôi, thủy sản và ẩm thực.

Những ngôi làng được lựa chọn nhận giải phải có sự nổi bật về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, đồng thời có các hành động đổi mới, cam kết phát triển du lịch phù hợp với các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp quốc.

Đến nay, UN Tourism đã trao giải thưởng cho 130 làng trên toàn thế giới, trong đó có 3 làng của Việt Nam được công nhận lần lượt vào các năm 2022, 2023, 2024, gồm: Làng Thái Hải (Thái Nguyên), làng Tân Hóa (Quảng Bình) và làng rau Trà Quế (Quảng Nam).