Sâm nam núi Dành – tiềm năng lớn cho thương mại dược liệu Việt

Sâm nam núi Dành là loại dược liệu bản địa quý hiếm, có nguồn gốc từ khu vực núi Dành, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Theo tư liệu dân gian và ghi chép lịch sử, loài sâm này từng được sử dụng trong cung đình thời Nguyễn do có công dụng hỗ trợ hồi phục thị lực và tăng cường sức khỏe. Qua thời gian, sâm nam vẫn được người dân địa phương trồng và sử dụng như một loại thảo dược truyền thống. Những năm gần đây, nhờ sự vào cuộc của các hợp tác xã chuyên canh và chế biến dược liệu, loài sâm bản địa này đã được nghiên cứu, nhân giống và từng bước đưa vào thị trường thương mại.

Phát triển vùng nguyên liệu tập trung

Các hợp tác xã tại huyện Tân Yên đã chủ động phát triển vùng trồng sâm với quy mô lớn, hình thành chuỗi giá trị từ cây giống đến chế biến và tiêu thụ. Diện tích trồng sâm hiện ước đạt hàng trăm ha, tập trung ở các xã có điều kiện thổ nhưỡng đặc thù phù hợp với sinh trưởng của cây sâm. Việc liên kết sản xuất giúp đồng bộ kỹ thuật trồng, kiểm soát chất lượng và tăng sản lượng nguyên liệu đầu vào cho khâu chế biến.

Mỗi năm, hàng trăm nghìn cây giống được các hợp tác xã cung ứng ra thị trường, đồng thời tiến hành thu mua sâm nguyên liệu từ các hộ thành viên nhằm đảm bảo ổn định vùng nguyên liệu phục vụ sản xuất.

Không chỉ dừng ở việc trồng và bán củ sâm tươi, nhiều hợp tác xã đã đầu tư vào chế biến sâu, tận dụng toàn bộ các bộ phận của cây sâm như rễ, thân, lá và hoa để tạo ra nhiều dòng sản phẩm tiêu dùng chất lượng cao. Các sản phẩm hiện có trên thị trường gồm: trà hoa sâm, sâm hòa tan, rượu sâm, sâm ngâm mật ong, củ sâm khô, hoa sâm sấy, bột sâm… Những sản phẩm này được đóng gói chuyên nghiệp, hướng đến nhóm khách hàng quan tâm đến sức khỏe, thực phẩm chức năng và dược liệu thiên nhiên.

Hoa sâm một phần trước kia ít được chú trọng, nay đã trở thành nguyên liệu chế biến giá trị cao. Hoa được thu hái thủ công vào sáng sớm, sau đó sao khô bằng nhiệt độ thấp để giữ nguyên hình dáng và dược tính. Theo ước tính, mỗi ha sâm 2 năm tuổi có thể thu được 3 - 4 tấn hoa tươi, mang lại nguồn thu từ vài trăm triệu đồng mỗi năm tùy theo giá thị trường.

Giá trị dược liệu và tiềm năng thương mại lớn

Phân tích thành phần cho thấy sâm nam núi Dành chứa hàm lượng saponin cao – hoạt chất quý có tác dụng tăng cường miễn dịch, bồi bổ sức khỏe, chống lão hóa và hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh mãn tính. Ngoài ra, trong củ và hoa còn chứa nhiều acid amin, khoáng chất và hợp chất hữu cơ tốt cho sức khỏe.

Nhờ giá trị dược tính cao và khả năng chế biến đa dạng, sản phẩm từ sâm nam núi Dành đang dần có chỗ đứng trên thị trường trong nước. Nhiều dòng sản phẩm đã xuất hiện tại các hội chợ thương mại, gian hàng đặc sản vùng miền và hệ thống phân phối hàng cao cấp. Đây là tiền đề quan trọng để mở rộng thị trường tiêu thụ trong thời gian tới, đặc biệt hướng tới xuất khẩu sang các nước có nhu cầu lớn về dược liệu như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và các thị trường châu Âu.

Để phục vụ nhu cầu mở rộng thương mại, các hợp tác xã đang tập trung xây dựng vùng nguyên liệu theo quy trình canh tác sạch, áp dụng công nghệ cao vào sản xuất, đồng thời chuẩn hóa quy trình sơ chế, bảo quản và đóng gói sản phẩm. Công tác truy xuất nguồn gốc, kiểm nghiệm chất lượng và đăng ký nhãn hiệu tập thể cũng đang được các hợp tác xã chú trọng triển khai nhằm tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng và đối tác.

Ngoài ra, hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm tại các triển lãm chuyên ngành, hội nghị kết nối cung - cầu, sàn thương mại điện tử… cũng đang được đẩy mạnh nhằm đưa thương hiệu sâm nam núi Dành lan tỏa rộng hơn trong nước và vươn ra thị trường quốc tế.