Thương mại điện tử đưa đặc sản vùng dân tộc thiểu số Lạng Sơn vươn xa

Đặc sản bản địa bước vào kỷ nguyên số

Tại Lạng Sơn, thương mại điện tử đã trở thành đòn bẩy giúp sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số vượt qua rào cản địa lý. Các đặc sản như hồng treo gió Văn Lãng, thạch đen Tràng Định, khoai lang Lộc Bình sấy dẻo không chỉ bán tại chợ phiên vùng cao mà còn hiện diện trên Shopee, TikTok Shop, nongsan.buudien.vn… Những sản phẩm từng chỉ quen thuộc với khách du lịch nay đã trở thành thương hiệu được người tiêu dùng cả nước tìm mua.

HTX Nông sản Toàn Thương ở xã Na Sầm là một trong những điển hình. Nhờ mở gian hàng số và tổ chức livestream, mỗi năm HTX tiêu thụ hàng chục tấn hồng treo gió, tạo việc làm cho hơn 100 lao động gián tiếp, trong đó có hơn 30 phụ nữ đồng bào dân tộc thiểu số Tày, Nùng. Chị Vương Thị Thương - Giám đốc HTX Nông sản Toàn Thương cho biết: “Từ vài tạ hồng ban đầu, nay sản lượng tiêu thụ đã đạt gần 20 tấn/năm. Thương mại điện tử giúp sản phẩm đi xa, ổn định đầu ra và tăng thu nhập cho bà con vùng cao”.

Không chỉ hồng treo gió, các sản phẩm như thạch đen và khoai lang sấy cũng có bước tiến mạnh nhờ thương mại điện tử. HTX Nông nghiệp Thanh Tân (xã Hoàng Văn Thụ) đã đưa gần 70% sản lượng hồng và cây giống lên bán trực tuyến. Ông Nông Văn Hội - Giám đốc HTX chia sẻ: “Được tập huấn kỹ năng số và mở gian hàng trên sàn thương mại điện tử, sản phẩm của HTX có đầu ra ổn định hơn hẳn, giá trị tăng gấp nhiều lần so với trước”.

Chuyển đổi số không chỉ thay đổi HTX mà còn trực tiếp nâng cao năng lực của từng hộ dân. Chị Hoàng Thị Bích, một hộ người Tày ở xã Hoàng Văn Thụ, nói: “Giờ tôi tự quay video, chụp ảnh sản phẩm, đăng bán hồng và cây giống lên Zalo, Facebook. Mỗi tuần có vài trăm đơn hàng, không còn lo ế ẩm như trước”.

Ông Nông Văn Thành - thành viên HTX Thanh Tân (xã Hoàng Văn Thụ) cũng cho biết, nhờ được hỗ trợ tem truy xuất nguồn gốc và gian hàng online, thu nhập từ vườn hồng và cây giống mỗi năm đạt hơn 150 triệu đồng.

Các HTX cũng phản ánh tại các cuộc đối thoại với chính quyền tỉnh rằng bên cạnh cơ hội, vẫn còn khó khăn về logistics, kho lạnh, chi phí vận chuyển và thủ tục thuế. Tuy nhiên, chính quyền tỉnh và Sở Công Thương đã cam kết hỗ trợ tháo gỡ bằng cách kết nối HTX với doanh nghiệp chế biến, hỗ trợ bao bì, đào tạo livestream và mở rộng hạ tầng thương mại điện tử.

Theo Sở Công Thương Lạng Sơn, thương mại điện tử ở Lạng Sơn đã có bước tiến dài nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Tỉnh sẽ tiếp tục đồng hành cùng HTX và hộ dân để đưa sản phẩm vùng dân tộc thiểu số ra thị trường trong và ngoài nước”.

Đưa bản sắc vùng cao thành thương hiệu bền vững

Thành công của hồng treo gió, thạch đen hay khoai lang sấy dẻo không chỉ nằm ở doanh thu tăng, mà còn ở việc xây dựng tư duy kinh tế hàng hóa cho đồng bào dân tộc thiểu số. Từ sản xuất tự cung tự cấp, người dân đã biết liên kết với HTX, doanh nghiệp, áp dụng kỹ thuật chế biến sâu, gắn với truy xuất nguồn gốc để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Lạng Sơn hiện là một trong những địa phương đứng đầu toàn quốc về số sản phẩm nông sản lên sàn thương mại điện tử với hơn 20.000 sản phẩm; gần 230.000 hộ nông dân được đào tạo kỹ năng số. Các sản phẩm OCOP như na Chi Lăng, mật ong rừng, quýt vàng, hồng không hạt Bảo Lâm cũng đang được số hóa và mở rộng thị trường.

Mới đây, ngày 2/4/2025, UBND tỉnh Lạng Sơn đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Tăng cường chuyển đổi số lĩnh vực công tác dân tộc đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh. Một trong những nội dung Đề án đặt ra là trong giai đoạn 2026 - 2030: 50% doanh nghiệp, hợp tác xã, kinh tế hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số được đào tạo, tập huấn, hướng dẫn, hỗ trợ tiếp cận thông tin về công nghệ số, ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong hoạt động sản xuất kinh doanh; 80% trưởng thôn, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số được đào tạo, tập huấn về chuyển đổi số; 50% chủ thể OCOP là hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Sở Khoa học và Công nghệ Lạng Sơn còn đã phối hợp với các sở, ngành liên quan và các doanh nghiệp viễn thông triển khai nhiều chương trình tập huấn, đào tạo kỹ năng số cho người dân.

Nội dung tập huấn rất đa dạng, bao gồm các kiến thức cơ bản về sử dụng máy tính, điện thoại thông minh, internet, đồng thời chú trọng trang bị các kỹ năng chuyên sâu hơn như chụp ảnh sản phẩm, viết nội dung quảng cáo, kỹ năng bán hàng trực tuyến, sử dụng các phần mềm quản lý bán hàng, thanh toán điện tử, và đặc biệt là kỹ năng nhận diện, phòng tránh rủi ro trên không gian mạng.

Theo thống kê của Sở, trong giai đoạn 2023-2024, đã có hàng ngàn lượt phụ nữ dân tộc thiểu số được tham gia các lớp tập huấn này, mang lại kết quả cao trong việc quảng bá, tiêu thụ sản phẩm trên nền tảng số, đa dạng đầu ra và xây dựng thương hiệu bền vững cho sản phẩm.

Sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền, HTX và người dân đã biến thương mại điện tử trở thành “cây cầu” nối bản làng với thị trường. Từ đó, những sản phẩm mang bản sắc vùng cao không chỉ dừng ở mức đặc sản địa phương mà còn có cơ hội trở thành thương hiệu quốc gia, góp phần phát triển bền vững cho kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số Lạng Sơn.